Kalite Nedir?

Kalite kavramı günümüze gelene kadar tanım değişiklikleri ile birlikte çeşitli evrimler geçirmiştir. Ayrıca bakış açısına göre de farklılık göstermektedir. Örneğin bireysel ve kurumsal bakış açıları aynı olmayabilir ve farklı cevaplar üretilebilir. Aşağıda çeşitli kalite tanımları bulunmaktadır;

• Kalite, ihtiyaçları karşılama yeteneğidir (Deming, 1968).
• Kalite, şartlara uygunluktur (Crosby, 1979).
• İlk seferde doğrusunu yapmaktır (Price, 1975).
• Kalite, bir ürün ya da hizmetin önceden belirlenen ya da sonradan ortaya çıkabilecek gereksinimleri karşılama yeteneğine dayanan özelliklerin toplamıdır (ISO–8402).
• Kalite, ürün ya da hizmeti en az maliyetle üreten ve tüketici isteklerine cevap veren bir üretim sistemidir (JIS – Japon Standartlar Enstitüsü).
• Kalite, mükemmeli arayışın sistematik bir yaklaşımıdır (ASQC – Amerikan Topluluğu Kalite Kontrol).
• Kalite, kullanıma uygunluktur (Dr. Joseph M. Juran).

Kalite süreci etrafında şekillendirilen ve birbirleriyle karıştırılan farklı kavramlar bulunmaktadır. Esas amaç “Kalite Nasıl Sağlanır?” sorusuna cevap vermektir. Şimdi temel iki kavrama göz atalım;

1. Kalite Kontrol (Hata ayıklama odaklı geleneksel yaklaşım): Bir ürün ya da hizmetin tanımlanmış gereksinimleri karşılayıp karşılamadığını kontrol etmek için kullanılan uygulama teknikleri ve faaliyetleridir.
2. Kalite Güvence (Hata önleme odaklı modern yaklaşım): Bir ürün ya da hizmetin tanımlanmış gereksinimleri karşılamak amacıyla yeterli güveni sağlamak için gereken planlı ve sistematik faaliyetlerin bütünüdür.

Yazılım ve Kalite

Yazılım üreten, satan ve destekleyen firmalarda, Kalite Departmanlarının
ana hedefi Kalite Güvenceyi sağlamak olmalıdır.

Yazılım dünyasında kalite, hepimizin belirli bir ölçüde hissedebildiği ancak tam olarak tanımlayamadığı soyut bir kavram gibi gözükmektedir. Yazılım firmalarının ana misyonu, müşterilerine, rakiplerinin önünde yer alarak yenilikçi ürün ya da hizmeti rekabetçi bir fiyatta sağlamaktır. Bunu gerçekleştirmek için açık bir iş vizyonuna, yenilikçi bir kültüre ve mükemmel bir ürün geliştirme yöntemine ihtiyaç duyar.

Hedeflenen kalitenin yazılım ürününe uygulandığından ve müşterilerin firmadan memnun olduğundan emin olmak için müşteri memnuniyeti ve yazılım kalitesi üzerine odaklı bir sisteme ihtiyaçları vardır. Yazılım kalitesinin iki farklı boyutu vardır.

1. Kullanımda Kalite (External, Dış Ürün Görünüşü): Son üründe kullanıcı anlayışının kalitesini oluşturan karakter ve alt karakterleridir. Kullanımda kalite, sadece yazılım ürünü tamamlandığında yazılımın dış özellikleri ölçülerek hesaplanır.
2. Üretimde Kalite (Internal, İç Görünüş): Üretilmekte olan ürünün kalitesini kontrol altında tutabilen kriterlerdir ve ürün kalitesini oluşturur. Yazılım geliştirmede kalitenin hedefi “sıfır hata” yaklaşımıdır (Uzman bir yazılım mühendisinin ortalama her 12 satırda bir hata yaptığını düşünürsek gerçekleşmesi imkânsız gibi…). Sıfır hata ile bir ürün üretilmesi için, sürekli geliştirilen süreçler ve sürekli eğitilen nitelikli çalışan kişiler ön koşullardır.

Tanımlı analiz, kodlama, test vb. standartlarına uyularak geliştirilen yazılım ürünü belirli bir teknik kalite taşımaktadır; ancak, işlevsellik ve gereksinimlere uygunluk açısından işini görmüyorsa yazılım kaliteli olarak kabul edilemez. Kalite, yazılım geliştirme aşamaları boyunca yazılım ürününe ve sürece yaymak zorunludur. Aksi takdirde Kalite son aşamada sağlanmaya çalışır ve sonuç olarak;

• Müşteri açısından:
  • Gereksinimler istenildiği gibi karşılanamaz.
  • Kolay anlaşılabilir ve kullanılabilir bir ürün çıkmaz.
  • Teslimat gecikir.
  • Bakım sürecindeki dönüş süreleri uzamaya başlar.
  • Yazılım firması ile ilgili güven kaybı yaşanır.
• Yazılım firması açısından:
  • Kalite ve Test kavramları birbirine girer.
  • Hataların çoğu Test aşamasında düzeltilmek zorunda kalındığı için maliyetler yükselir.
  • Çalışanların firmaya olan güveni azalır.
  • Zaman içerisinde Bakım maliyeti Geliştirme maliyetini aşmaya başlar.

Deniz KILINÇ